Uluslararası hukuk ilkesi.[1] Drago Doktrini; Ülkelerin dış borçlarının askeri müdahalelerle ödetilmesine karşı çıkan,[2] ve bir devletin, başka bir devletin sınırları içerisinde yaşayan vatandaşlarının alacaklarını alamamaları durumunda, onların maddî çıkarlarını korumak ya da kendi ülkesinde yaşayan başka uyruklu İnsanların kamu borçlarını tahsil etmek amacıyla, hukuken diğer bir ülkeye müdahale hakkının olmadığını ileri süren doktrin.[3] 1902’de İngiltere, Almanya ve İtalya’nın, borçlarını ödemeye zorlamak için Venezuela’ya deniz ablukası uygulamaları üstüne, öbür Latin Amerika ülkelerinin tepkilerini dile getiren Drago doktrini, o sırada Arjantin Dışişleri bakanı olan Luis María Drago (1859-1921) tarafından ortaya kondu.[1] Louis María Drago, borçlu devletin borcunu ödeyemediği durumlarda zorlama tedbirleri uygulamanın ya da borçlu devletin topraklarını işgal etme hakkının olmadığını ve bunun uluslararası hukuğa aykırı olduğunu ilan etmiştir. Drago doktrinine göre, bir yabancı devlete borç veren sermaye sahipleri, söz konusu ülkenin kaynaklarını, ödeme kabiliyetini durumunda karşılayabilecekleri olası zararları gayet iyi bilirler. Bu yüzden de borcun şartlarını o derece ağır tutarlar.[2] Borçların zora başvurularak alınmasının uluslararası hukuka aykırı olduğunu vurgulayan bu doktrin, ABD tarafından da desteklenerek, ikinci Lahey Konferansı’nda kabul edilen Drago Porter Sözleşmesi’nin temelini oluşturdu.[1]
Ayrıca sermaye sahipleri borç verdikleri devletin egemen bir birim olduğunun ve borcunu ödemeye zorlanamayacağının da bilincinde olmak durumundadırlar. Buna karşılık borçlu devlet de mutlaka borcunu tanımak ve ödeme yollarını aramak zorundadır. Ancak, varolan borcu zorla ödetmeye kalkmak zayıfların kuvvetlilerin etkisi altına girmesine yol açacaktır. Drago’nun bu görüşleri 1907’de La Haye İkinci Barış Konferansı’nda yeniden ele alınmıştır. ABD temsilcileri Genel Horace Portes’in bazı önerileriyle birlikte biraz değişikliğe uğrayarak kabul edilmiştir. Drago Doktrini 1902’de İngiltere, Almanya ve İtalya tarafından Venezuela borçlarını ödemeyince kurulan deniz ablukasıyla gündeme gelmiştir. Drago doktrini Monroe doktrini çerçevesinde Avrupa’nın yarımküreye müdahale etmemesi prensibini desteklemek için ABD tarafından savunulmuştur. Bununla beraber borçlu devlet yargısal ve idari çareler bulamazsa uluslararası hukuk standartlarında hakkın reddi davasına konu olabilir. Böyle bir durumda bir dış devlet kendi vatandaşları adına diplomatik olarak müdahale edebilir.[2]
Drago Doctrine (English)
One of the subjects that may be discussed by the second International Peace Conference, in session at The Hague, is the Drago Doctrine, and it is worth while now to define again that product of South American statesmanship and recall something of its history.[4] The Drago Doctrine was announced in 1902 by the Argentine Minister of Foreign Affairs Luis María Drago. Extending the Monroe Doctrine, it set forth the policy that no foreign power, including the United States, could use force against an American nation to collect debt. It was supplanted in 1904 by the Roosevelt Corollary.
It grew from the ideas expressed by Carlos Calvo in Derecho internacional teórico y práctico de Europa y América, commonly known as the Calvo Doctrine. The Calvo Doctrine proposed to prohibit diplomatic intervention before local resources were exhausted.
The Drago Doctrine itself was a response to the actions of Britain, Germany, and Italy, who had blockaded and shelled ports in response to Venezuela’s massive debt, acquired under president Cipriano Castro. A modified version by Horace Porter was adopted at the Hague in 1907, adding that arbitration and litigation should always be used first.[5]
Kaynaklar
[1] www.5n1k.org/drago-doktrini/[2] tr.wikipedia.org/wiki/Drago_Doktrini
[3] sozluk.ihya.org/sosyal-bilimler-sozlugu/drago-doktrini.html
[4] query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9B06E1D9143EE733A25754C1A9609C946697D6CF
[5] en.wikipedia.org/wiki/Drago_Doctrine